Janina Klatt – zwyczajna nauczycielka?

logo

Janina Klatt urodziła się 4 maja w 1900 roku Pobiedziskach. Co robiła, dobrze pamiętają na Śląsku.

Rodzice Piotr i Kazimiera z Piszczygłowów nadali jej na chrzcie imiona Janina, Irena. Klattowie opuścili Pobiedziska i przenieśli się na Warmię, gdzie w Dobrym Mieście Janina ukończyła szkołę powszechną i kilka klas gimnazjum. Maturę w roku 1920 zdała w poznańskim Gimnazjum im. Dąbrówki. Wstąpiła na Wydział Matematyczno-Przyrodniczy Uniwersytetu Poznańskiego i w roku 1926 zdała egzamin państwowy, uzyskując upragniony dyplom nauczyciela szkół średnich w zakresie fizyki i chemii. Pracę nauczycielską zaczęła w Gimnazjum w Wolsztynie. Pracowała też w Pleszewie. Na stałe związała się z Katowicami, gdzie od 1 września 1928 roku do wybuchu II wojny światowej wykładała fizykę i chemię w Miejskim Gimnazjum Żeńskim. Gdy obejmowała posadę, pracownia fizyko-chemiczna była wyposażona w stary poniemiecki sprzęt. Dzięki zaangażowaniu nauczycielki rodem z Pobiedzisk, uczennice mogły wkrótce korzystać z pracowni bogato zaopatrzonej w przyrządy i odczynniki.

Kobiety ze spadochronem

Uczennice Janiny Klatt uczestniczyły w wycieczkach do zakładów przemysłowych. Jedną z takich wypraw była wycieczka do Kopalni „Emanuel” w Murckach, gdzie zjechały 120 metrów pod ziemię. Organizowała wycieczki na lotnisko w Goleszowie, skoki z wieży spadochronowej w katowickim Parku Kościuszki i loty nad miastem. Jej uczennice brały udział w zawodach modeli szybowcowych.

Jako chemik i członkini Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej prowadziła szkolenia uczennic i grona pedagogicznego w zakresie zabezpieczenia budynku szkolnego na wypadek wojny. Działała w Towarzystwie Obrony Kresów Zachodnich, Związku Strzeleckim, Towarzystwie Polek oraz Przysposobieniu Wojskowym Kobiet.

Zdradzona

Po wybuchu II wojny światowej Janinę Klatt usunięto z grona nauczycieli katowickiego Miejskiego Gimnazjum Żeńskiego. Była pomocą laboratoryjną, w aptece. Włączyła się do akcji tajnego nauczania. Zorganizowała katowicką komórkę tajnego nauczania Śląskiego Biura Szkolnego. Współpracowała z dr. Alojzym Targiem, historykiem, którego poznała, ucząc w Katowicach. Uczestniczyła też pracach Tajnej Organizacji Nauczycielskiej.

Janina Klatt przekazywała swoim uczniom kartki żywnościowe. Była to cenna pomoc, bo o żywność było w czasie II wojny trudno. Kiedy dowiedziała się o sytuacji więźniów obozów koncentracyjnych, w szczególności Auschwitz, zorganizowała wspólnie z uczennicami pomoc dla uwięzionych. Grup pomocowych było kilka. Liczyły od 4 do 5 osób. Wspierali je katowiccy aptekarze. Do obozu w Auschwitz przemycano leki, żywność i ciepłą odzież. Mieszkanie Janiny Klatt było też punktem kontaktowym dla żołnierzy Armii Krajowej. 23 listopada 1942 r. podczas przygotowywania kolejnej partii leków dla więźniów obozu Auschwitz do jej mieszkania wkroczyło Gestapo. Zadenuncjowała ją jedna z uczennic. Po trzech miesiącach przesłuchiwania w więzieniu przy Mikołowskiej, w Katowicach Janina Klatt trafiła do obozu w Auschwitz – Birkenau. Tam, 29 marca 1943 roku została rozstrzelana.

29 marca 2007 roku, w 64 rocznicę śmierci Janiny Klatt w sali nr 109, szkoły, w której pracowała wmurowano tablicę pamiątkową. Honorowy patronat nad tą inicjatywą sprawował między innymi prezydent Katowic Piotr Uszok. Rada Katowickiej Dzielnicy Burowiec upamiętniła Janinę Klatt przez nadanie jej imienia skwerowi przy ul. Gen. Józefa Hallera.

Opracował Tadeusz Panowicz